Ο Τζον Στόκτον αστειεύτηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2009 την ώρα που έβγαζε λόγο για την εισαγωγή του στο Hall of Fame ότι ο πατέρας του και οι συγγενείς του ήταν εκεί περισσότερο για να δουν από κοντά τον Τζόρνταν, αλλά η αλήθεια είναι ότι ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους στην ιστορία του μπάσκετ έβρισκε τη θέση του στο πάνθεον του αθλήματος.
Πολλοί χαρακτηρίζουν τον Τζον Στόκτον ως τον «καλύτερο κλασσικό πλέι μέικερ όλων των εποχών», βγάζοντας έτσι (με τη λέξη “κλασσικό”) από τη σύγκριση τον Μάτζικ Τζόνσον και τον Όσκαρ Ρόμπερτσον. Όμως, και μόνο το γεγονός ότι ο Στόκτον μπαίνει σε αυτή τη σύγκριση, ότι είναι πάνω από σχεδόν όλους τους άλλους πλέι μέικερ, δείχνει την αξία του.
Μια καριέρα-παραμύθι; Μάλλον όχι. Ένα ονειρεμένο τέλος; Σίγουρα όχι. Ο Στόκτον δεν φόρεσε ούτε ένα δαχτυλίδι πρωταθλητή μέχρι να αποχωρήσει. Από την πρώτη στιγμή της καριέρας του ένιωθε… παραμελημένος. Όμως, ο αδύνατος πλέι μέικερ από την Ουάσινγκτον, αν και μετριόφρων, είχε πάντα την απάντηση εκεί που έπρεπε: στο γήπεδο.
Η επιλογή του από τους Γιούτα Τζαζ στο νούμερο 16 του ντραφτ του 1984 θεωρείται από τους περισσότερους ως η μεγαλύτερη επιτυχία στα ντραφτ στην ιστορία του μπάσκετ (μαζί με αυτή του Τζινόμπιλι στο νούμερο 57 από τους Σπερς). Ο πρώτος του προπονητής, Φρανκ Λέιντεν, ομολόγησε ότι δεν είχε καν προβλέψει τι καριέρα θα μπορούσε να κάνει ο Τζον Στόκτον: «Κανείς δεν πίστευε ότι θα γίνει όσο καλός έγινε. Κανείς. Αλλά το θέμα είναι, δεν μπορούσες να μετρήσεις την καρδιά του».
Μήπως το περίμενε ο ίδιος ο Στόκτον; Για το ντραφτ του 1984 είχε πει: «Σας εγγυώμαι ότι ήμουν ο μόνος παίκτης που επιλέχθηκε εκείνη τη σεζόν που έμενε ακόμη σπίτι με τους γονείς του».
Ο μικρόσωμος πλέι μέικερ δεν περίμενε ποτέ ότι θα επιβίωνε στο NBA. Πεσιμιστής, ο Στόκτον δεν χάλασε ούτε ένα δολάριο από τον πρώτο του μισθό, ενώ είχε αποφασίσει να αποταμιεύσει όσο το δυνατόν περισσότερα: «Νόμιζα ότι θα με έπαιρναν χαμπάρι γρήγορα. Πίστευα ότι οι Τζαζ θα καταλάβαιναν ότι έκαναν λάθος κι έτσι μάζευα κάθε σεντ που μπορούσα. Ήμουν σίγουρος ότι ήμουν παίκτης της μίας χρονιάς στο NBA». Έτσι, νοίκιασε διαμέρισμα με ένα δωμάτιο (!), αγόρασε σε εκπτώσεις κονσέρβες με τσίλι και μαγείρευε τα λαζάνια της μαμάς του, βάζοντας τα υπολείμματα στο ψυγείο για την επόμενη μέρα. Έτσι κύλησαν οι πρώτοι τέσσερις μήνες, μέχρι που έκανε το μεγάλο… άνοιγμα: πήρε μια μικρή τηλεόραση για να παρακολουθήσει το SuperBowl!
Όμως, και μετά, που πια είχε γίνει ένας από τους μεγαλύτερους αστέρες του πρωταθλήματος, ο Στόκτον απέφευγε να διαφημίζει προϊόντα, ενώ έμεινε πιστός στη Γιούτα, παρότι αρκετές φορές άλλες ομάδες του πρόσφεραν πολύ περισσότερα λεφτά. Το 1996 δέχτηκε προσφορά από τους Τζαζ, η οποία θα τους εξοικονομούσε χρήματα στο σάλαρι καπ για να βελτιωθούν, αλλά επέμεινε σε ένα πράγμα: να έχει εγγυημένο χρόνο προπόνησης στο γήπεδο πάγου του Delta Center η ομάδα χόκεϊ του γιου του.
Ταπεινός και ήρεμος, ήσυχος και χαμηλών τόνων, ένας αθλητής που μάτωνε κάθε μέρα στο γήπεδο, από την πρώτη προπόνηση ως τον τελευταίο αγώνα.
Στην πρώτη του σεζόν ο Λέιντεν του ζήτησε να μην αλλάξει και αλλοιώσει το χαρακτήρα του. Ο ίδιος θυμάται: «Δεν άλλαξα τίποτα. Δεν άλλαξα καν το μήκος του σορτς στην εμφάνιση». Τα κοντά σορτς, ακόμη και όταν τα φαρδιά ήρθαν στη μόδα τη δεκαετία του ’90 ήταν το σήμα κατατεθέν του Στόκτον.
Μετά την πρώτη του σεζόν στη Γιούτα, ο Τζέρι Σλόαν έγινε ο προπονητής του, και θα έμενε έτσι ως το τέλος της καριέρας του. Έτσι γεννήθηκε αυτό που οι Αμερικάνοι λένε: «the dream coach and the coach’s dream» βρίσκονταν μαζί.
Μικροκαμωμένος, σχεδόν «ασθενικός», καθόλου αθλητικός, χωρίς μούσκουλα και άλμα ως το… θεό, ο Στόκτον έμοιαζε με παίκτη από άλλη εποχή. Όμως… δίδασκε μπάσκετ κάθε φορά που πατούσε στο παρκέ. Και ήταν ο πιο σκληρός απ’ όλους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε… ψηφοφορία των παικτών του NBA, θεωρήθηκε ο 2ος πιο σκληρός παίκτης στο πρωτάθλημα μετά τον… Καρλ Μαλόουν. Μα πώς μπορούσε να είναι αλλιώς; Ο Στόκτον δεν έκανε σκριν σε παιδάκια. Έκανε σε τεσσάρια και στα πεντάρια των αντιπάλων για να δημιουργήσει προϋποθέσεις για τους συμπαίκτες του. Και όλοι, μα όλοι, έχουν να θυμούνται τις μελανιές που τους προκαλούσε.
Πάλεψε μέχρι το τέλος για έναν τίτλο, κι όμως δεν τα κατάφερε. Όταν ρωτήθηκε για το πώς νιώθει που αποχώρησε χωρίς δαχτυλίδι πρωταθλητή είπε: «Το σημαντικότερο είναι το ταξίδι. Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν άνθρωποι που κέρδισαν πρωταθλήματα και δεν δούλεψαν σκληρά γι’ αυτό. Εμείς δουλέψαμε σκληρά και δεν τα καταφέραμε, όμως νιώθω μεγάλη ανταμοιβή από την προσπάθεια που κατέβαλα για να μπορέσω να είμαι ανταγωνιστικός».
Μέχρι το τέλος μετριόφρων, ο απόλυτος πλέι μέικερ, δεν θεώρησε ποτέ τον εαυτό του ως τη βεντέτα της ομάδας: «Ο Μαλόουν ήταν ο καλύτερός μας παίκτης για 18 χρόνια. Τραβούσε μεγάλο μέρος της προσοχής από πάνω μου ευτυχώς…» για να συνεχίσει: «Στις ομάδες που έπαιξα, στα 30 χρόνια που ασχολήθηκα με το μπάσκετ, ποτέ δεν ήμουν ο καλύτερος παίκτης. Μια χρονιά μόνο έφτασα κοντά, όταν οι δύο καλύτεροι παίκτες μας τραυματίστηκαν κι έχασαν όλο το υπόλοιπο της σεζόν».
Ο Στόκτον σε αριθμούς
Ο Στόκτον κολέγιο πήγε στο Γκονζάγκα (1980-84), όπου τελείωσε την τελευταία σεζόν με 20.9 πόντους και 7.2 ασίστ για να γίνει ο πρώτος παίκτης στην ιστορία του κολεγίου με περισσότερους από 1.000 πόντους και 500 ασίστ (1340 και 554 αντίστοιχα).
Ήταν μέλος της Dream Team που κατέκτησε με περίπατο το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο το 1992, αν και λόγω κατάγματος στο πόδι δεν μπορούσε να παίξει στο 100% των δυνατοτήτων του και αγωνιζόταν ελάχιστα (έπαιξε σε 4 ματς και είχε 2.8 πόντους και 2.0 ασίστ μέσο όρο). Τέσσερα χρόνια αργότερα κέρδιζε και δεύτερο χρυσό μετάλλιο με τις Η.Π.Α. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1996.
Στα 19 χρόνια της πλούσιας καριέρας του, ο Στόκτον έχασε συνολικά 22 αγώνες από τους 1526 που θα μπορούσε να έχει παίξει. Αγωνίστηκε και στα 82 παιχνίδια 16 χρονιές, είχε 50 παιχνίδια (χωρίς να χάσει ματς δηλαδή) στην κουτσουρεμένη σεζόν του 1998-99, δηλαδή είχε πλήρεις τις 17 από τις 19 σεζόν της καριέρας του, την οποία τελείωσε με το εξωφρενικό για γκαρντ 51,5% εντός παιδιάς!
Τα συνολικά στατιστικά της καριέρας του είναι 13.1 πόντοι, 10.5 ασίστ, 2.2 κλεψίματα και 2.7 ριμπάουντ.
Είναι 1ος όλων των εποχών σε σύνολο ασίστ στο NBA με 15.806, ο μοναδικός παίκτης στην ιστορία που έχει ξεπεράσει… τις 11.000 ασίστ! Μάλλον θα μείνει για πάντα πρώτος, αφού αυτή τη στιγμή, ο καλύτερος εν ενεργεία είναι ο Τζέισον Κιντ που έχει… 5.700 ασίστ λιγότερες και είναι ήδη 36 χρόνων!
Ο Στόκτον είναι 1ος όλων των εποχών και σε σύνολο κλεψιμάτων με 3.265 πολύ μακριά από τον δεύτερο, ο μόνος παίκτης στην ιστορία που έχει «κλέψει» περισσότερες από 3.000 μπάλες στην καριέρα του.
Επίσης, είναι 3ος όλων των εποχών σε σύνολο αγώνων με 1.504 (κανονικής περιόδου), πίσω από τον Ρόμπερτ Πάρις (1.611) και τον Καρίμ Αμπντούλ-Τζαμπάρ (1.560).
Ακόμη, έχει το ρεκόρ για περισσότερες χρονιές με την ίδια ομάδα, 19 με τη Γιούτα, ενώ είναι και από τους λίγους παίκτες στην ιστορία (κάτω από 20) που έπαιξαν και μετά τα 40 τους χρόνια, αφού αποχώρησε στα 41 του.
Στην τελευταία του σεζόν με τη Γιούτα, το 2002-03, σε ηλικία 41 ετών, έπαιξε βασικός και στα 82 παιχνίδια της χρονιάς και είχε 10.8 πόντους, 7.7 ασίστ, 1.7 κλεψίματα και 2.5 ριμπάουντ σε 28 λεπτά συμμετοχής, δείχνοντας ακόμη και τότε το μεγαλείο του, με παίκτες κατά πολύ μικρότερούς του.
Αν δεν κουραστήκατε να μετράτε ρεκόρ, ας συνεχίσουμε: Το 1994-95, την 1η Φλεβάρη, ξεπέρασε τις 9.921 ασίστ του Μάτζικ Τζόνσον, για να περάσει 1ος στο NBA, ενώ μέχρι το τέλος της χρονιάς είχε ξεπεράσει και τις 10.000 στο σύνολο. Την επόμενη σεζόν ξεπέρασε και τον Μορίς Τσικς στα κλεψίματα και πέρασε 1ος και σε αυτή την κατηγορία.
Το 1995-96 τερμάτισε για 9η συνεχόμενη σεζόν 1ος σε ασίστ στο NBA, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Μπομπ Κούζι, με 8 συνεχόμενες πρωτιές στην κατηγορία.
Βέβαια, όταν μιλάμε για τον καλύτερο όλων των εποχών στις ασίστ, υπάρχουν κι άλλα που πρέπει να πούμε. Ο Στόκτον είναι ο παίκτης με τις περισσότερες ασίστ σε μια σεζόν (1.164 το 1990-91) στην ιστορία, εκείνος με τον υψηλότερο μέσο όρο ασίστ σε μια σεζόν (14.5 το 1989-90), ενώ με 24 μοιράζεται τον τίτλο για περισσότερες ασίστ σε ένα παιχνίδι πλέι οφς, με 28 είναι 3ος για τις περισσότερες ασίστ σε ένα παιχνίδι κανονικής διάρκειας, έχοντας τον δεύτερο υψηλότερο μέσο όρο καριέρας στις ασίστ στην ιστορία με 10.5 ανά αγώνα.
Πιο παραγωγικές του χρονιές ήταν το 1989-90 και το 1990-91 όταν και είχε 17.2 πόντους ανά αγώνα. Δύο χρονιές πήρε τον τίτλο του καλύτερου «κλέφτη» στο πρωτάθλημα (1988-89 και 1991-92). Είχε 10 συμμετοχές σε all-star game (και 1 MVP το 1992-93), ήταν 2 φορές στην καλύτερη πεντάδα του NBA, 6 φορές στη 2η καλύτερη πεντάδα και 3 στην 3η καλύτερη, ενώ 5 φορές ήταν στη δεύτερη καλύτερη αμυντική πεντάδα.
Αυτός ήταν που οδήγησε τους Γιούτα Τζαζ στους πρώτους τελικούς της ιστορίας τους, με το εύστοχο τρίποντο στην εκπνοή του 6ου αγώνα των τελικών της Δύσης το 1997 πάνω από τα απλωμένα χέρια του Τσαρλς Μπάρκλεϊ των Ρόκετς. Οι Τζαζ έφτασαν στους τελικούς το 1997 και το 1998 αλλά έχασαν και τις δύο φορές από τους Μπουλς. Και αυτός και ο Μαλόουν έκλεισαν την καριέρα τους χωρίς τίτλο πρωταθλητή, αλλά ακόμη και σήμερα θεωρούνται το απόλυτο δίδυμο, τα δικά τους pick ‘n’ roll θεωρούνται σεμιναριακού επιπέδου, ενώ η φράση «Stockton, to Malone» ακούστηκε αναρίθμητες φορές στις μεταδόσεις αγώνων μπάσκετ, όσες και οι ασίστ του Στόκτον προς τον Mailman. Οι δυο τους μάλιστα έχουν και το ρεκόρ, με 1.412 παιχνίδια ως συμπαίκτες!
